تصرف عدوانی کیفری

تصرف عدوانی کیفری از دسته جرائم علیه اموال و مالکیت است . در مباحث حقوقی برخی موضوعات هم به لحاظ حقوقی قابل بررسی هستند و هم دارای جنبه کیفری می باشند  که موضوع تصرف عدوانی یکی از مصادیق این امر است . وجه تمایز موضوعاتی که دارای دو جنبه حقوقی و کیفری هستند در سوء نیت مرتکب فعل است . در واقع در تصرف عدوانی کیفری، مرتکب با سوءنیت اقدام به تصرف ملکی می نماید که در تصرف شخصی دیگر است .

تصرف عدوانی کیفری در صورت عدم  تشخیص درست این امر که آیا دارای جنبه کیفری است یا نه ؟ می تواند در آینده ضمن اتلاف هزینه و وقت شاکی ، موجب در مظان اتهام قرار گرفتن او نسبت به ارتکاب فعل افترا شود؛ لذا دفتر حقوقی وکیل نوری به افرادی که قصد مراجعه به دادگستری جهت طرح دعوی تصرف عدوانی کیفری را دارند؛ آن است که قبل از هر اقدامی ابتدا با وکیل کیفری تماس داشته باشند . تا از ایجاد مشکلات بعدی ممانعت به عمل آورند .

تصرف عدوانی چیست ؟

تصرف عدوانی چیست ؟ در ماده 158 از قانون آئین دادرسی در امور مدنی به طور اختصار تصرف عدوانی را اینگونه شرح داده است؛ که شخصی به عنوان متصرف سابق، ادعا می نماید ؛ که شخصی دیگر مال غیر منقول او را بدون رضایتش از تصرف او خارج کرده است و از دادگاه درخواست اعاده وضع به سابق را می نماید . این عمل از سوی دادگاه تحت تصرف عدوانی رسیدگی می گردد . با توجه به اینکه گفته شده؛ تصرف عدوانی دارای دو جنبه حقوقی و کیفری است ؛ باید هنگام طرح دعوی به این موضوع توجه گردد که تصرف عدوانی صورت گرفته دارای وجه حقوقی است و یا کیفری ؟

برای مشخص شدن جنبه کیفری تصرف عدوانی باید توجه داشت که چنانچه خروج مال از تصرف دیگری با علم به تصرف آن شخص و به قصد ضرر به متصرف سابق انجام شده باشد ؛ تصرف عدوانی صورت گرفته دارای جنبه کیفری است که در این موارد فعل ارتکابی تحت عنوان مجرمانه تصرف عدوانی کیفری قابل تعقیب خواهد بود . در غیر اینصورت تصرف عدوانی از باب جنبه حقوقی صرفاً در محاکم مدنی قابل طرح خواهد بود .

از تعریف تصرف عدوانی که در ماده 158 از قانون آئین دادرسی مدنی ارائه گردیده می توان به این موضوع اشاره داشت که موضوع تصرف عدوانی کیفری و همچنین تصرف عدوانی حقوقی اموال غیر منقول است . در علم حقوقی به اموالی مانند ملک و یا زمین که توسط اشخاص قابلیت جا به جایی را ندارند را اموال غیر منقول گویند. در نتیجه نمی توانیم در مورد اموال منقول مانند خودرو و یا موتور سیکلت و هر مالی که قابلیت جابه جایی را دارد؛ دعوی تصرف عدوانی اعم از حقوقی و کیفری را مطرح نمایید .

اثبات مالکیت در تصرف عدوانی کیفری

اثبات مالکیت در تصرف عدوانی یکی از پایه های اصلی طرح دعوی تصرف عدوانی است . در واقع برای اثبات تصرف عدوانی سه شرط لازم است که این شروط عبارت اند از :

1. سبق تصرف شاکی
2. تصرف لاحق ( بعدی ) متهم
3. عدوانی بودن تصرفات متهم

با توجه به شروط اعلامی، در دعوی تصرف عدوانی کیفری، ابتدا شاکی باید تصرف قبلی خود و سپس تصرف فعلی متهم را اثبات نماید . همچنین شاکی باید دلایل کافی مبنی بر آنکه متهم مال را با قهر و غلبه از تصرف او خارج  نموده را به دادگاه ارائه دهد . اما در رابطه با مالکیت شاکی در طرح دعوی تصرف کیفری اگر چه ماده 690 از قانون مجازات اسلامی به عنوان عنصر قانونی این جرم برای مرتکب مجازات تعیین نموده است که اشاره ای به موضوع مالکیت شاکی نداشته است .

ولی در رویه قضایی محاکم کیفری مالکیت شاکی، از شروط لازم جهت طرح دعوی تصرف عدوانی در محاکم کیفری محسوب می شود . در واقع بسیاری از محاکم کیفری با استناد به اصل تفسیر به نفع متهم ، با قرار دادن شرط مالکیت مطابق با ماده 22 قانون ثبت مبنی بر مالکیت دارنده سند رسمی نسبت به مال موضوع شکایت ، فقط در صورت طرح دعوی از سوی مالک رسمی ملک مورد تصرف ، اقدام به تعقیب متهم و به تبع رسیدگی قضایی ( کیفری ) می نمایند .

تصرف عدوانی کیفری مجدد

تصرف عدوانی مجدد بر اساس ماده 693 از قانون مجازات اسلامی، از موجبات تشدید مجازات مرتکب است . بنابراین چنانچه متهم بعد از صدور حکم قطعی، اعمالی مبنی بر تصرف عدوانی مجدد را مرتکب شود ؛ به مجازات حبس از 6 ماه تا 2 سال محکوم می شود . البته بر اساس قانون کاهش مجازات حبس ، مدت حبس جرم تصرف عدوانی به نصف کاهش داشته است و به 3 ماه تا یک سال حبس تقلیل یافته است .

تصرف عدوانی کیفری درجه چند است ؟

تصرف عدوانی درجه چند است ؟ پاسخ به این سوال تاثیر زیادی در تشخیص دادگاه صالح جهت رسیدگی به شکیت ، تعیین مدت های قانونی مرور زمان های  دارد . تصرف عدوانی با توجه به تصویب قانون جدید و کاهش مجازات تصرف عدوانی به 3 ماه تا یک سال حبس می توان گفت تصرف عدوانی از جرائم درجه هفت است .

مهلت شکایت تصرف عدوانی کیفری چقدر است ؟

مهلت شکایت تصرف عدوانی چقدر است ؟ با عنایت به آنکه تصرف عدوانی از جرائم قابل گذشت است و با شکایت شاکی تعقیب شروع و با گذشت او متوقف می شود . لذا به استناد ماده 106 از قانون مجازات اسلامی مهلت شکایت جرائم قابل گذشت را یک سال از زمان اطلاع از وقوع جرم تعیین نموده است . می توان گفت مهلت شکایت تصرف عدوانی یک سال از زمان اطلاع از وقوع جرم تصرف عدوانی است .

باید توجه گردد که اگر مواردی مانع طرح شکایت شاکی شده باشد این مهلت یک سال طرح شکایت ، از بعد رفع موانع آغاز می شود . همچنین در صورتی که مالک ( شاکی ) در فرجه زمانی یک سال برای طرح دعوی تصرف عدوانی فوت نماید . ورثه او می توانند در فرجه زمانی 6 ماه بعد از فوت شاکی ، نسبت به طرح شکایت از متهم ، اقدامات قانونی لازم را انجام دهند .

سوالات متداول

اثبات عدوانی بودن تصرف به عهده شاکی است یا متهم ؟

پاسخ : اصل بر عدم اذن است . لذا در صورتی که متهم دلیلی مبنی بر اذن مالک ارائه ندهد تصرفات او نامشروع و عدوانی محسوب می گردد .

قانون جدید تصرف عدوانی کدام است ؟

پاسخ : ماده 690 از قانون مجازات اسلامی عنصر قانونی این بزه است . اما قانون جدید تصرف عدوانی مربوط به قانون کاهش مجازات حبس است که میزان مجازات حبس جرم تصرف عدوانی را به 3 ماه تا یک سال کاهش داده است .

آیا برای اثبات جرم تصرف عدوانی سند رسمی مالکیت الزامی است ؟

پاسخ : بله در صورتی که ملک دارای سابقه ثبتی باشد . ولی چنانچه ملک فاقد سابق ثبتی بوده باشد ؛ سند عادی مانند مبایعنامه نیز پذیرفته می شود .